14. "Salar de Uyuni" & Potosi

14. Uyuni & Potosi, Bolivia

Het was 0530 uur en het licht ging aan in onze dorm in San Pedro de Atacama, gepaard met een hoop lawaai. Afkomstig van een kerel, die blijkbaar weg moest en de avond ervoor niet de moeite had genomen zijn tas alvast in te pakken.
En in plaats van zijn hoofdlampje te gebruiken, waarvan de triestheid alleen geëvenaard wordt door z'n gebruiksgemak, besloot hij dus de gehele kamer te verlichten. Lang verhaal kort: We begonnen de dag chagrijnig ;)

===
Roze wolken
===
Enfin, niet veel later vertrok ik samen met Sumai en Vincent naar ons volgende avontuur: "Salar de Uyuni" in Bolivia! Het was een 3 daagse tour, dwars door het Boliviaanse landschap heen, met als eindbestemming bovengenoemde.

De grensovergang bevond zich in 'the middle of nowhere'. Het was ook niet de daadwerkelijk grens, maar wel waar we onze paspoorten moesten laten stempelen en waarna we overstapten in onze 4x4 jeep, om de tour in te starten. We zaten samen met een kerel uit Taiwan, Tin Tjeng Loe (ofzo), en een stelletje uit Australië, Marine&Jason, in de jeep.

De Boliviaanse bestuurder/gids sprak alleen Spaans, maar gelukkig Marine ook. Vloeiend! Zij kon dus alles vertalen, enorm handig en extragratis :D Al snel bleek dat Sumai de slechtst voorbereidde backpacker ooit was, wat trekkings betrof. Hikingschoenen, warm fleecevest, windstopper, handschoenen of muts: allemaal NIET in zijn rugzak. En geloof me, die hadden we allemaal hard nodig op deze hoogte (4973m max), wat garant stond voor een akelig laag temperatuurtje. Gevoelsmatig nòg lager icm de aanwezige wind, helemaal in de nachtelijke uren.

Samenvatting van de 1e twee dagen:
- Landschappen met soms wel 120 slapende vulkanen
- Stinkende en spuwende geisers
- Bergen die eruit zagen als perfect bereidde cappuccino's
- Gekleurde meren; witte groene en rode passeerden de revue. Leuk "extraatje" waren de flamingo's, maximaal vertegenwoordigd in de genoemde wateren!! Alsof ze onderling een wedstrijdje speelden, wie de tofste kleuren had. Al wonnen de flamingo's dit meestal van de gekleurde meren, al was het maar om het simpele feit dat ze s'nachts staand op 1 been slapen, met hun hoofd lekker warm in hun eigen veren. Dikke bonuspunten dus voor de vliegende roze wolkjes.
- Een heerlijk natuurlijk verwarmd thermaal "bad". Buiten in t zonnetje en, waarschijnlijk niet standaard, uitgerust met 1 shinende flamingo enkele meters verderop. Joelende mensen en sarcastisch applaus was dan ook meer op zijn plaats, toen een of ander kutwijf met d'r goedkope camera veel te dicht bij de flamingo wilde komen en hij daarop besloot weg te vliegen...

Ergens tussen deze samenvatting door besloot m'n broek eens ff lekker uit te scheuren, op m'n reet. Natuurlijk.
Nee, niet omdat hij te strak zat en niet eens op de naad. Gewoon, willekeurig, een dikke 30 centimeter. Kut broek. Gelukkig zijn de naai-skills van Barend nog steeds ongeëvenaard ;)

We sliepen de eerste nacht in 'the middle of nowhere', ergens rond de 4000m hoogte. De kamers waren slechts verlicht met kleine lampjes, die hun stroom via een auto-accu op de parkeerplaats verkregen. Matrassen op bedden van steen waren onze slaapplekken. Combineer deze back to basics shit met de flinke kou die bij deze hoogte hoort, en je krijgt een redelijk slapeloze nacht. Zeker als je gedurende de nacht 4 keer je nest uit moet, omdat je veel teveel water had gezopen uit angst voor hoogteziekte.
Pluspunt; vanwege de kou sliep ik met m'n kleren aan, wat betekende dat ik extra snel klaar was met opstaan de volgende dag ;)

De tweede dag begon redelijk dom: we hadden geen rekening gehouden met het tijdsverschil tussen Chili en Bolivia, en onze wekkers dus ook niet. Geloof me, 0545 uur was geen fijn tijdstip om je een uur te vergissen.
We sliepen de 2e nacht in een hostel, waarvan de stenen gemaakt waren van zout! Natuurlijk het dak en andere dingen die nat konden worden niet. Zo stond onze zouten bedjes op normale stenen, zodat de vloer gewoon met water schoon gemaakt kon worden. Maar verder was alles van zout, tot aan de "nachtkastjes" toe.

En ja, ik heb aan de stenen nachtkastjes gelikt.
En ja, het smaakte naar zout.

Saillant detail: wellicht kennen sommigen van jullie me niet anders, maar op deze grote hoogte ontpopte m'n lichaam zich als een ware turbo scheetmachine. Lekker knallen, de ene na de andere, onverminderd en ongehinderd door enige schaamte. Want met 24/7 met een opgeblazen buik rondlopen was simpelweg geen optie. Althans, geen acceptabele... ;)

===
Door de ogen van een kind
===
Tijdens de zonsondergang van de tweede avond droomde ik wat weg tijdens het schrijven van dit stuk, aan een waterplas in een onbekend Boliviaans stukje land. Voor de zekerheid lag m'n spiegelreflex camera naast me, ik had inmiddels al meer foto-momenten gemist dan me lief was.

Perfectionistisch als ik ben, verdwaalde ik met kritische ogen in m'n eigen geschreven stuk, toen ik "wakker" schrok. Blijkbaar zat ik niet aan een normale plas water, maar aan een drinkplaats voor de plaatselijke lama's. De ene na de andere appelig-kijkende bergbewoner kwam naast me staan, lekker drinkie drinkie doen. Slechts af en toe opkijkend bij het horen van de terugklappende spiegel in m'n camera, die meer overuren maakte dan de spiegel in de handtas van je plaatselijke te-dik-opgemaakte-tokkie.

Nadat de wollige viervoeters hun weg vervolgden, wilde ik m'n blog aanvullen met dit momentje. Maar, alsof Bolivia nog niet klaar met me was, deed een nieuw "moment" zijn intrede. 3 kleine kinderen kwamen vanuit een uitgestorven straat richting de plas gerend. 3 kleine schattige kindjes, gekleed in tweedehands kleertjes met allerlei felle kleuren. Vloekende felle kleuren, maar zij kwamen er handig mee weg, zoals alleen kinderen dat kunnen.
Op het moment dat ze in de gaten kregen dat ik foto's van hen aan het maken was verstopten ze zich voor m'n camera. Niet zoals volwassenen dat doen, door lafjes de andere kant op te kijken of snel weg te duiken. Nee, deze mooie mini-mensjes deden dat op een manier zoals ook alleen zij dat kunnen, handelend vanuit hun pure onschuld en denkvermogen. Kinderlijk denkvermogen, zó simpel en eerlijk. Iets wat we naarmate we ouder worden niet kwijtraken, maar voor gaan schamen. Omdat simpel niet geraffineerd genoeg is, recht voor z'n raap te direct en oplossingen vaak moeilijk moeten zijn.

Op het moment dat de spiegel voor de zoveelste keer wilde terugklappen, knepen de jonge kleurrijke engeltjes hun ogen snel en hard dicht. En alsof dat nog niet genoeg was, plaatsten ze hun handen ook nog eens voor hun gesloten ogen. "Ontsnapt" aan m'n lens stonden ze daar stokstijf stil.
De grootste en duurste lens ter wereld had jammerlijk gefaald in het vastleggen van dit moment, simpelweg omdat de kleintjes hun ramen naar hun ziel dichtgeknepen hadden, dubbel beveiligd met hun tere handjes. Want zo denkt een kind, zo zien zij de wereld:

"Nu zie ik die witte man met die rare tekeningen op z'n arm niet meer. En hij mij dus ook niet..."

Ik vond het grappig, ontroerend, simpel en diepzinnig tegelijkertijd. Voordat ik te lang stil kon staan bij hun gebaar, zag ik de vingers van hun handjes alweer langzaam spreiden. Voorzichtig en "stiekem" creëerden ze kleine spleetjes met hun vingers en oogleden, waardoor ze me aanstaarden. Ik zat nog steeds aan dezelfde plas, camera inmiddels naast me op de grond. Ik haalde m'n schouders op, handpalmen naar de hemel gericht: een universeel gebaar wat ook zij herkenden, zo jong als ze waren.

Tevreden met de gedachte dat ze inderdaad voor heel even onzichtbaar waren, pakten ze elkaars handen vast en huppelden ze al lachend verder de uitgestorven straten in.
Tevreden met m'n sprekende foto's en de gedachte dat zij tòch even onschuldig en puur waren gebleven, huppelde ik al lachend alleen verder, door m'n alles behalve uitgestorven laan der dromen.

===
"Salar de Uyuni"
===
De laatste dag stonden we om 0430 op, om de zonsopgang te bekijken op de grootste zoutvlakte ter wereld. Onnodig te zeggen dat dit een adembenemend moment was! Omringd met een witte zoute horizon en kleine bergen die eruit zagen als eilanden in een opgedroogde zoute zee. Het bezoeken van 1 van deze, met casussen bezaaide, "eilanden" gaf een uitzicht zoals ik die nog nooit had gezien. Of ooit nog zal zien in dit leven.
Om het evenwicht te bewaren tussen diepzinnigheid en lekker dom doen, waren deze zoutvlakten dé plek om een bepaald soort foto te maken, en varianten hierop ;)

We sloten de laatste dag af met het bezoeken van een zogenaamde "trein-kerkhof", uit het jaar 1889!
Daar, in Uyuni, was de laatste "rustplaats" van de roestbruine stukken staal. "Rust" kregen locomotieven niet ècht, want waar ze in hun vorige leven mensen vervoerden, zijn ze in dit leven nog steeds druk bezocht. En niet voor niets, het was een zeer bijzondere en vooral fotogenieke plek. Waarvoor dank!

===
Potosi; "daglicht"
===
Samen met Vincent vertrok ik dezelfde middag nog uit Uyuni. Sumai vertrok richting La Paz, waar ik hem mogelijk later nog zou ontmoeten.

In een oncomfortabele bus stuiterde ik wat heen en weer over de Boliviaanse bergwegen. Af en toe stopten we, want loslopende stieren en lama's kregen van ons voorrang. Ik tuurde door de ramen naar buiten, in de bergen wandelden vrouwelijke lama-herders. Ze hadden hun lama's voorzien van bepaalde gekleurde lintjes, door de wollige vacht heen geregen. Een oude tandeloze man met een fiets zonder trappers, wachtte langs de weg. Zijn eveneens tandeloze vrouw verliet onze bus, rode juten zakken in haar handen, gevuld met kleine ronde dingen. Een jongetje was, net als ik, nieuwsgierig wat er in de zware juten zakken zat. Hij deed echter geen moeite erin te kijken, terwijl hij een wit plastic speelgoedtreintje aan een touwtje achter zich aan sleepte.

Ik sloot m'n ogen en deed ze weer open in Potosi; de hoogst gelegen stad ter wereld!

De bus stopte niet bij de busterminal, maar een paar straten ervoor. Reden onbekend, maar goed, dan maar een taxi. In het centrum liepen we tegen een hele grote menigte aan, in de verte een hoop kerkelijke muziek te horen en de kerk zelf mooi verlicht. Door de straten liepen mensen rond in oranje, best te omschrijven als, Ku-Klux-Klan-pakken...?! Het was blijkbaar "semana santa", heilige week, omdat het aankomende zondag Pasen is. Nadat de oranje mutsen gepasseerd waren, was de weg eindelijk vrij. Vrij voor een warme douche, normaal bed en fatsoenlijke nachtrust.

De volgende dag besloot ik samen met Vincent de mijnen te gaan bezoeken. Potosi staat namelijk bekend om, en leeft van, de mineralen en vooral het zilver wat uit de mijnen gewonnen wordt. 60% van de mannelijke bevolking werkt er, al beginnend op een schokkende leeftijd van 13 jaar. De mijnwerkers mogen met pensioen op hun 50ste levensjaar, al is de gemiddelde leeftijdsverwachting slechts 40-45 jaar. Dit vanwege de giftige stoffen die ze inademen en de ziektes die ze daardoor krijgen. Mochten ze, onwaarschijnlijk, op latere leeftijd geen bloed hoeven op te hoesten, dan is de kans groot dat ze om andere redenen de mijnen niet levend verlaten. Denk hierbij aan over gereden worden door volgeladen mijnwagens, in een afgrond vallen, dynamiet verkeerd gebruiken en natuurlijk het allerergste: levend begraven worden.

Toch blijven de mannen(kinderen) er werken, vaak omdat het de enige bron van inkomsten is. Of ze simpelweg niets anders kùnnen. Voor Boliviaanse maatstaven kunnen ze dan ook behoorlijk goed verdienen, en het genoemde prijskaartje nemen ze blijkbaar voor lief.

Voordat we de mijnen in gingen, kregen we de kans wat "cadeaus" voor de mijnwerkers te kopen. Dit kon van alles zijn, van gereedschap tot drinken. Vruchtensap maar ook alcohol. En geen mietjes alcohol. Nee, 96% in je bek!! Wilde ik proeven: het was haast al vervlogen voordat het m'n maag bereikte, wat goor zeg! Dat ging ik dus mooi niet kopen, want zeg nou zelf: Dronken mijnwerker + dynamiet & onstabiele mijnen= nou niet echt de meest slimme combinatie ter wereld, wel?

Dan maar eten kopen, maar dat hadden ze niet in het winkeltje. Eten doen ze namelijk niet in de mijnen, want daarmee "eten" ze ook de giftige stoffen, wat al helemáál niet goed voor ze is. In plaats daarvan "eten" ze de hele 'shift' coca-bladeren. Als hamsters proppende ze een wang helemaal vol met de groene droge blaadjes, wat hen energie geeft, de hoogteziekte tegengaat en volgens hen ook een "natuurlijk filter" is voor de giftige stoffen.
Die wilde ik dus ook wel proeven, aangezien m'n smaakpapillen na die gore alcohol wel toe waren aan een oppepper. En verrek, smaakte best prima en zo vaak krijg ik ook niet de kans te kauwen/zuigen op de blaadjes waarvan cocaïne wordt gemaakt ;)

"Who wants to buy dynamite"

Ik dacht dat het een grapje was, maar nadat ik als een klein kind "yes please!!" had geroepen, kreeg ik een staaf, lont en nitroglycerine in m'n handen gedrukt.

"Oh, okay.... Thanks"

En zo liep ik op een klaarlichte dag over straat, richting de mijnen. Verkleed als mijnwerker en met een paarse boodschappentas, met daarin voor 2,5€ aan coca-bladeren en dynamiet. En niemand keek vreemd op. Probeer dat maar eens in Nederland ;)

De "pret" duurder echter niet lang, want na het binnen lopen/kruipen van de mijn werd het al snel aardedonker. Het hoofdlampje op m'n helm scheen een zwakke straal van verlichting door de stoffige tunnels. De doek voor m'n mond maakte het moeilijk te ademen, wat al erg lastig ging vanwege de hoogte. Wanneer ik, al bukkend, naar boven keek om m'n hoofd niet voor de zoveelste keer te stoten, struikelde ik over zwervende rotsblokken. En vice versa.
M'n lichaam wist zich al snel geen houding meer te geven; m'n benen verzuurd, nek verkrampt, kloppend hoofd en vervuilde longen.
Buiten adem kwamen we bij twee mijnwerkers aan. Aan de kleine stukjes zichtbare huid kon ik zien dat ze getint waren, verder waren ze bedekt met zwart/grijs stof. Ze waren bezig stukken rots in een mijnwagen te scheppen, geen zweetdruppeltje te zien. En ik maar janken...

Even later hoorde ik dat 1 van hen pas 15 jaar oud was. VIJFTIEN!!! Hij zag er verdomme uit als 40. Ik wilde eigenlijk helemaal geen aapjes kijken, om dezelfde reden had ik de favela's in Rio de Janeiro niet bezocht.
Maar we zaten inmiddels al zo ver in de mijn, dat omkeren geen optie was, doorgaan dus. Af en toe hing er een scherpe geur. Kleine deeltjes arsenicum, afkomstig van opgeblazen dynamiet, drongen via m'n reukorgaan m'n longen binnen. M'n conditie liet me dik in de steek en terwijl ik met m'n ogen kneep, zag ik gelukkig net op tijd dat ik slechts een houtplankje verwijderd was van een akelige val in een duister gat (foto 21 !!)

"Goddamnit what the fuck fuksake shit!"

"There is no god here my friend, he cannot come in. Here is only "Tio", god of the mines"

De mijnwerker wijst naar een soort klein altaar, met daarin een stenen figuur, lijkend op een duivel. Eromheen kleine offers, in de vorm van coca-bladeren en flesjes van de eerder genoemde alcohol.

Met "Tio" als hun god, hebben de mijnwerkers deze de gitzwarte, giftige en claustrofobische mijnen als hun wereld. Wàt een indrukwekkende hel.

Dat gaf wel , letterlijk en figuurlijk, stof tot nadenken, wanneer ik dacht aan mijn werk in NL...
===

Lieve allemaal, enorm bedankt voor jullie reacties!!!!! Jullie hebben geen idee hoeveel die voor me betekenen.

Ik zal m'n best doen meer (vrouwelijk) schoon op de foto te zetten, al was dat in Potosi wat lastig.
En ja, ik ga wel mee naar Warschau :D !!

Take care,

love =X= J